Balkanlar’da Osmanlı izlerini yıllarca sabır ve titizlikle araştıran, Türk Tarih Kurumu (TTK) Şeref Üyesi Prof. Dr. Machiel Kiel, 87 yaşında Almanya’nın Bonn kentinde vefat etti.
TTK, Kiel’in vefatını sosyal medya üzerinden duyurduğu taziye mesajında, “Osmanlı dönemi mimarisi ve şehir tarihine değerli katkılar sunan Şeref Üyemiz Prof. Dr. Machiel Kiel’in kaybından dolayı derin üzüntü içindeyiz. Ailesine, sevenlerine ve akademik camiamıza başsağlığı diliyoruz” ifadelerine yer verdi.
BİR DUVAR USTASINDAN OSMANLI TARİHİNE UZANAN YOLCULUK
1938 yılında Hollanda’da dünyaya gelen Kiel, gençlik yıllarında taş ustalığı ve eski eser restorasyonlarında çalışarak mimariye olan ilgisini pratiğe döktü. Kitaplara olan tutkusu ve tarih merakı onu 1959’da Balkanlara sürükledi. 30 yaşından sonra üniversiteye başlayan Kiel, Amsterdam Üniversitesinde doktorasını tamamladıktan sonra akademik kariyerine adım attı.
Almanca, İngilizce ve Fransızcanın yanı sıra Türkçe, Sırpça ve Bulgarca öğrenerek araştırma alanını genişleten Kiel, Utrecht, Durham, Harvard, Moskova ve İstanbul gibi prestijli üniversitelerde çalıştı. 1969-1990 yılları arasında Balkanlar’ı adım adım gezerek Osmanlı dönemine ait mimari izleri belgeledi.
Saraybosna’dan Selanik’e, Atina’dan Üsküp’e kadar birçok kenti fotoğrafladı; çarşıları, hanları, köprüleri ve külliyeleri kayıt altına aldı.
ARŞİVLERİN İZİNDE, BİLGİNİN PEŞİNDE
1972’de Hollanda Bizans Araştırmaları Uluslararası Komitesi’ne katılan Kiel, 1979-1999 arasında İstanbul, Ankara ve Sofya’daki Osmanlı arşivlerinde derinlemesine çalışmalar yürüttü. 1983’te Amsterdam Üniversitesine sunduğu “Osmanlı Döneminde Bulgaristan’ın Kilise Mimarisi ve Duvar Resimleri” başlıklı teziyle doktor unvanını aldı. Ege Üniversitesi, ona 1992’de fahri doktora verdi. 1993’te Utrecht Üniversitesi’nde profesörlüğe atandı.
TDV ANSİKLOPEDİSİ’NE 127 MADDE, 11 KİTAP, 190’DAN FAZLA MAKALE
Kiel, Osmanlı şehir tarihi ve mimarisi üzerine uluslararası çapta kabul gören önemli çalışmalara imza attı. TDV İslam Ansiklopedisi için kaleme aldığı 127 maddede; Türkiye ve Balkan ülkelerine ait şehirler, yapılar ve üç tematik konuyu ele aldı.
Araştırmalarında camilerden hanlara, medreselerden hamamlara kadar pek çok Osmanlı eserinin inşa süreci ve tarihsel dönüşümünü belgelemiş olan Kiel, Bosna Savaşı’nda yıkılan Mostar Köprüsü gibi yapıların yeniden ayağa kaldırılmasında da görev aldı.
Emekliliğinin ardından İstanbul’daki Hollanda Arkeoloji Enstitüsü’nün direktörlüğünü üstlenen Kiel, aynı zamanda farklı ülkelerde konuk profesör olarak ders verdi.
Balkanlar’daki Osmanlı mirasına dair kaleme aldığı 11 kitap ve 190’dan fazla akademik makaleyle Kiel, ardında dev bir miras bıraktı.
