Harita Genel Müdürlüğü’nden konuya ilişkin yapılan bilgilendirmeye göre, Ziya Gökalp’in 1915’te “ideal” kelimesine karşı olarak kazandırdığı “mefkure” kelimesi Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından da sıkça kullanıldı.
BAĞIMSIZLIK RUHUNUN RESİMLERLE İFADESİ
Atatürk’ün, Türk milletinin bağımsızlık ülküsünü ve zafere olan inancını simgeleyen bu kelimeyi özellikle Milli Mücadele’nin ruhunu tanımlarken sıkça kullandığı “mefkure” kelimesi Cumhuriyet dönemi boyunca, edebiyat, sanat ve tarih alanlarında da sıklıkla kendine yer buldu.
Kurtuluş Savaşı döneminde o yıllarda yüzbaşı rütbesinde olan Harita Albay Selahaddin Düzgünoğlu tarafından, halkı bilinçlendirmek amacıyla çizilen “Mefkure Kartları” da o dönemin yansımalarından biri oldu.
Düzgünoğlu, Türk milletinin bağımsızlık ruhunu, milli şuurunu ve zafere olan inancını resimleştirerek “Mefkure Kartları” adı altında yurdun dört bir yanına gönderdi. Düzgünoğlu tarafından çizilen Mefkure Kartları’nın orijinalleri, 1931’de Ankara Halkevi’nde sergilendi.
Bu serginin üzerinden geçen 94 yılın ardından Harita Genel Müdürlüğü tarafından, Cumhuriyet’in ilanının 102’nci yıl dönümü kutlamaları kapsamında, milli şuurun yayılmasına önemli katkılar sağlayan merhum Harita Albay Selahaddin Düzgünoğlu’nun, Kurtuluş Savaşı döneminde çizdiği Mefkure Kartları, şahsi eşyası ve Birinci Dünya Savaşı döneminde çiziminde görev aldığı Medine haritası, Ulus’taki Birinci Meclis Binası’nda (Kurtuluş Savaşı Müzesi) 29 Ekim’de vatandaşların ziyaretine açılacak.
Sergi 1 Ocak’a kadar vatandaşlar tarafından ziyaret edilebilecek.
SAVAŞIN İÇİNDEN DOĞAN BİR MEFKURE
Gökalp’in Türk diline kazandırdığı bu kelimeden, Kurtuluş Savaşı yıllarında o zamanki rütbesi yüzbaşı olan Selahaddin Düzgünoğlu da etkilendi.
Birinci Dünya Savaşı’nda aktif rol alan Selahaddin Bey, savaşta gösterdiği sadakat, gayret ve fedakarlıktan ötürü Almanya tarafından Krieger Verdienst Madalyası ve Suriye ve havalisinin haritasının yapımında gösterdiği gayretten dolayı iftihar madalyası ile ödüllendirildi.
Yüzbaşı Selahaddin Bey, Birinci Dünya Savaşı bittikten kısa bir süre sonra 1919’da İngilizler tarafından Kahire Tora Usera Kampı’nda esir tutuldu. Esir kampından İstanbul’a dönmeyi başaran Selahaddin Bey, Kurtuluş Savaşı’na katılmak için Ankara’ya gelmek istese de Harita Umum Müdürlüğünün emriyle Milli Mücadele için çalışmak üzere İstanbul’da bırakıldı.
İSTİKLAL MADALYASIYLA ONURLANDIRILDI
Harita subayı olmasının yanında aynı zamanda bir ressam olan Selahaddin Bey, İstanbul’da kaldığı süre zarfında görev yaptığı diğer harita personeli ile birlikte Türk ordusunun ihtiyaç duyduğu haritaların ve malzemelerin temin ve tedariki faaliyetini yürüttü.
23 Nisan 1920’de Ankara’da Meclis açıldıktan kısa bir süre sonra, Türk milletinin verdiği ulusal bağımsızlık mücadelesini halka anlatmak amacıyla basılan afiş, kartpostal gibi çalışmalardan ilham alan Yüzbaşı Selahaddin Bey, İstanbul’da, Milli Mücadele adına görev yaptığı süre zarfında Kurtuluş Savaşı’nı ve işgal altındaki memleketi anlatan propaganda kartlarını çizmeye ve daha sonra halka dağıtmaya karar verdi.
Yüzbaşı Selahaddin Bey, geceli gündüzlü çalışarak Mefkure Kartları’nı çizdikten sonra gizlice basımını yaparak Anadolu’ya dağıtılmasını sağladı.
Kurtuluş Savaşı döneminde gösterdiği gayretten dolayı kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirilen Yüzbaşı Selahaddin Bey, 1923 yılına kadar İstanbul’da bulunan Harita Dairesinin emrinde değişik görevlerde bulundu. 1924’te Ankara Harita Dairesi emrine atandı ve aynı yıl Erkan-ı Harbiye Mektebi Kartografya memurluğuna getirildi.
HARİTA SUBAYLIĞINDAN MEFKURE SANATINA
1925 yılında binbaşılığa terfi eden Binbaşı Selahaddin Bey, aynı yıl tekrar Harita Dairesi Topoğraf Şubesine atandı. 1926’da tekrar Erkan-ı Harbiye Mektebi Matbaası Müdüriyetine görevlendirilen Selahaddin Bey, 1930’da Harp Akademisi Askeri Film Çekme Merkezi Müdürlüğüne, 1931’de Harita Umum Müdürlüğü İkinci Topoğraf Şubesine tayin edildi.
1934 yılında yarbay rütbesine yükselen Selahaddin Bey, “Soyadı Kanunu” sonrasında “Düzgünoğlu” soyadını aldı. 1940 yılında albay olan Selahaddin Düzgünoğlu, Harita Umum Müdürlüğünün Kartografya ve Jeodezi Şubelerinde görev yaptı.
Albay Düzgünoğlu, 23 Temmuz 1943’te 53 yaşındayken vefat etti. Düzgünoğlu’nun naaşı Ankara’daki Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi.
