Manisa’nın Salihli ilçesindeki Sardes, Lidya Devleti’ne başkentlik yapmış ve tarihte devlet güvencesinde paranın ilk basıldığı yer olarak biliniyor. Kent, ziyaretçilere çok tanrılı dinler döneminden Artemis Tapınağı’nı, Antik Çağ’ın kayıtlara geçen en büyük sinagogunu, Yuhanna İncili’nde adı geçen kiliseyi ve Roma dönemi anıtsal hamam ile gimnazyum kalıntılarını görme imkânı sunuyor.
Kentte yüzeyden derine doğru Bizans, Roma, Helenistik ve Pers hakimiyetleri ile Lidya dönemine ait kalıntılar üst üste yer alıyor. Ziyaretçiler bugüne kadar Helenistik, Roma ve Bizans dönemine ait yapıları görebildi. Pers işgali ve Lidya dönemi buluntularını ortaya çıkarmak için çalışmalar başladı. Projenin gelecek yıl ortasında tamamlanması ve alanın ziyarete açılması hedefleniyor.
LİDYA KATMANLARINA İNMEK ZOR
Kazı Başkanı Prof. Dr. Nicholas Cahill, antik şehirde daha önce kazılan bölümleri ziyaret güzergahına eklemeye hazırlandıklarını söyledi. Özellikle Pers işgali ve klasik Lidya dönemi yapılarına dair buluntuların önemli bilgiler sunduğunu belirtti. Cahill, Lidya mutfağına dair buluntuları da paylaştı:
30 civarında tabak, tabanda kalmış bir ocak, birkaç güveç ve kapağı, et kızartmak için demir şiş bulduk. Yanında evin sahibi olduğunu düşündüğümüz bir yaşlı insan iskeleti vardı. Ayrıca ilginç bir cam fabrikası bulduk; saydam değil, kan kırmızısı renginde bir cam kullanmışlar. O dönemde bu camlar Yunanistan’da yok, Mezopotamya’dan geliyor.
Sardes’te Bizans, Roma ve Helenistik medeniyetlerinin yapılarının üst üste olması, Lidya seviyelerine inmenin zorluğunu artırıyor. Cahill, “Roma ve Helenistik kalıntıları yok etmeden Lidya şehir kalıntılarını ortaya çıkaramıyoruz. Bu yüzden sadece küçük bir alan kazabildik” dedi.
ZİYARETÇİLER İÇİN YENİ GEZİ ROTASI
Prof. Dr. Cahill, kazılan alanı koruma çatısı altına aldıklarını ve ziyarete açacaklarını belirterek şunları söyledi:
Bir gezi patikası oluşturacağız. Derin çukura yönlendirilecek ziyaretçiler, Lidya sur duvarının yıkıntısını, yanmış kerpiç seviyesini ve Lidya evlerini görecekler. Böylece ziyaretçiler, Lidya şehrini ve kültürünü ilk kez somut olarak görebilecek. Sardes şu an Lidya başkenti oldu ve kalıntılar kazıldı ama turistler bunu iyi anlayamıyor. Şimdi bunu sağlayacağız.
