İnsanlık tarihinin en eski zanaatlarından biri olan dericilik, ağır fiziksel iş gücü gerektirmesi nedeniyle uzun yıllar erkek ustaların hâkimiyetinde bir alan olarak bilindi. Erkekler, tabaklama ve üretim süreçlerinde ön planda yer alırken, kadınlar genellikle ince işçilik, tasarım ve estetik detaylarda kendilerini gösterdi. Ancak son yıllarda, kadınların hem teknik hem de yaratıcı katkılarıyla dericilikte dengeler değişmeye başladı. Geleneksel yöntemleri modern dokunuşlarla birleştiren kadın ustalar, dericiliğin hem geçmişini yaşatıyor hem de geleceğine yön veriyor.
SAYILI DERİ USTALARINDAN BİRİ OLDU
Bu dönüşümün en güzel örneklerinden biri, İstanbul Eminönü’ndeki tarihi Kuveloğlu Han’da yer alan atölyesinde çalışan Vildan Akbay. Türkiye’nin sayılı kadın deri ustalarından biri olan Akbay, yaklaşık sekiz yıldır kendi tasarladığı deri ürünlerle hem yurtiçi hem yurtdışında adından söz ettiriyor. Kişiye özel çanta, cüzdan ve kemer tasarımlarıyla fark yaratan Akbay, zanaat yolculuğunun sıradışı başlangıcını şu sözlerle anlatıyor:
“HİKAYEM, BİR USTANIN BENİ KOVMASIYLA BAŞLADI”
Neyzenlik yaptığı dönemde, enstrümanını taşımak için bir ney çantasına ihtiyaç duyan Akbay, bir ustadan yardım istemiş. Ancak ustanın çantayı yapmayı reddetmesiyle işler beklenmedik bir yöne evrilmiş:
Çok ihtiyacım vardı o çantaya, ama yapmayacağını söyledi. Ben de kendi çantamı yapmaya karar verdim. İlk denememdi, ama başarılı oldu. Çantamı gören diğer neyzenler de sipariş vermeye başlayınca, farkında olmadan dericiliğe adım atmış oldum. İyi ki o usta beni kovmuş.
MODERN TASARIMLAR, GELENEKSEL DOKUNUŞLAR
Vildan Akbay, her bir tasarımına hem geleneksel yöntemlerin derinliğini hem de modern çizgilerin zarafetini yansıttığını söylüyor. Tespih çantasından günlük el çantasına, bilgisayar kılıfından enstrüman çantasına kadar geniş bir yelpazede üretim yapan Akbay, işine duyduğu tutkuyu şu sözlerle dile getiriyor:
Her tasarım, benim için bir tutku ve heyecan kaynağı. Deri zor bir malzeme, ama aynı zamanda insana sonsuz bir yaratım alanı sunuyor. Kadınlar olarak deriye daha duygusal ve estetik bir açıdan yaklaşıyoruz, bu da işimize farklı bir ruh katıyor.
“İNSAN, ÜRETTİKÇE VAR OLUR”
Atölyesiyle arasında özel bir bağ olduğunu belirten Akbay, Kuveloğlu Han’ın tarihi atmosferinin kendisine ilham verdiğini anlatıyor. Üretimin önemine değinen Akbay, “İnsan bir şeyler ürettikçe kendini gerçekleştirir. Üretmek, insanın varoluşunun en temel parçasıdır” diyor ve ekliyor:
İşinizi ne yaparsanız yapın, tutkuyla yapmalısınız. Ben limon satsam bile en iyi şekilde yapardım. Dericiliğe başladığımda tamamen yalnızdım. Ne bir destek vardı ne de bir plan. Sadece yapmak istedim ve başladım.
KADINLARIN DERİCİLİKTE ARTAN ROLÜ
Dericilikte kadın ustaların sayısının azlığını vurgulayan Akbay, bu sanatın hem fiziksel hem de zihinsel zorluklarına dikkat çekiyor:
Erkekler işin teknik kısmında daha matematiksel düşünüyor ve kusursuz sonuçlar ortaya çıkarıyor. Ancak kadınlar daha duygusal bir bakış açısıyla tasarımlarına farklı bir ruh katıyor. Kadın elinin değdiği iş hemen fark ediliyor.
Vildan Akbay, kadınların dericilikteki yaratıcı potansiyelinin altını çizerken, bu alanda çırak bulmanın giderek zorlaştığını ve usta-çırak geleneğinin devam ettirilmesi gerektiğini belirtiyor. Onun gibi azimli kadınlar sayesinde, dericilik hem geçmişten gelen köklerine sadık kalıyor hem de modern çağın gerekliliklerine uyum sağlayarak yaşamaya devam ediyor.
News
